Persbericht van 28 september 2020

België op het matje bij Europa voor aanpak geweld op vrouwen

Persbericht van de Coalitie “Samen tegen geweld” waar GAMS vzw lid van is.

België op het matje bij Europa voor aanpak geweld op vrouwen

De expertengroep Geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld (GREVIO) inzake de uitvoering van het Verdrag van Istanbul (Verdrag inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld) heeft op 21 september 2020 zijn eerste evaluatieverslag over België publiceerd. De Coalitie “Samen tegen geweld”, die zo’n 60 terreinorganisaties hierover samenbrengt, roept de overheid op om de aanbevelingen van de Raad van Europa te integreren in een duidelijk, samenhangend en correct begroot beleid en zich af te stemmen op het Verdrag van Istanbul, zoals België eerder heeft toegezegd dat te zullen doen.

België moet het beter doen

In een “Covid 19”-context die al duidelijk heeft gemaakt dat de preventiemaatregelen ontoereikend zijn en dat er een gebrek is aan bijstand en steun voor vrouwen en kinderen die het slachtoffer zijn van geweld, komt het verslag van de expertengroep op het juiste moment om België te begeleiden bij het uitwerken en uitvoeren van een echt doeltreffend beleid op dit vlak. Het verslag wijst op vele structurele en concrete problemen: gebrek aan duidelijkheid in budgetten en financiële middelen, onvoldoende erkenning van de expertise van terreinorganisaties, een tekort aan aangepaste plaatsen in vluchthuizen/vrouwenopvangcentra, moeilijkheden bij de integratie van alle vrouwen (migrantenvrouwen, gehandicapte vrouwen, oudere vrouwen, enz.) in al hun dimensies (meervoudige discriminaties) …. De lijst is lang.

Kinderen vergeten door Belgische politici

Eén van de sterke punten van het verslag is dat de expertengroep de situatie van kinderen, die in een context van geweld tussen (ex-)partners leven, aan de kaak stelt. Deze kinderen zijn slachtoffers, of ze nu getuige zijn van geweld of worden misbruikt, met gevolgen die ernstig kunnen zijn voor hun psychische gezondheid. En toch hebben de Belgische rechtbanken en gespecialiseerde jeugdzorgdiensten de neiging om de context van geweld te vergeten als het gaat om het ouderlijk gezag en het bezoekrecht van kinderen in de context van een scheiding. De band met de vader is bevoorrecht ondanks de risico’s, alsof het geweld niet bestond of op miraculeuze wijze stopte met de scheiding, of geen invloed had op de kinderen. Als ze durven te praten over het geweld dat ze ervaren, zelfs seksueel geweld, worden de woorden van de kinderen regelmatig in twijfel getrokken, net als die van de moeders. België moet optreden om deze kinderen echt te beschermen en derden, die vaak geen idee hebben wat geweld tussen (ex-)partners betekent, beter op te leiden.

Vervorming van het discours en beleidsmaatregelen die de genderdimensie uitwissen

België heeft de neiging om het gendergerelateerde karakter van geweld onzichtbaar te maken, zo stelt het rapport in zijn inleiding. Dat is geen geringe kritiek, want het is de basis van de Conventie van Istanbul. België heeft zich er bij de ratificatie van dit verdrag in 2016 toe verbonden om het structurele geweld tegen vrouwen, dat specifiek gericht is op vrouwen, te bestrijden. De neutraliteit van België op dit vlak, ziet GREVIO als gevaarlijk: het kan leiden tot lacunes in de bescherming en ondersteuning van vrouwen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer een vrouwenmoord wordt behandeld als een gewone misdaad, of erger nog, als een “liefdesrelatie” die slecht afliep. Bovendien wijst de expertengroep er sterk op dat het ontkennen van het mechanisme van dominatie bij geweld tussen (ex-)partners er maar al te vaak toe leidt dat rechters en slachtofferhulpdiensten de voorkeur geven aan bemiddeling als enige mogelijkheid, terwijl het Verdrag verplichte alternatieve procedures voor geschillenregeling of veroordeling met inbegrip van bemiddeling en verzoening verbiedt.

Gebrek aan samenhang, ondoorzichtige budgetten en onbestaande statistieken

Het feit dat België niet echt lijkt te weten waar het tegen strijdt, namelijk structureel geweld als gevolg van een proces van historische dominantie door mannen op vrouwen, verergert nog door een gebrek aan doeltreffende coördinatie tussen de verschillende partijen. De versnippering van de coördinatie is nadelig voor de samenhang en de aanpak van het beleid en er wordt onvoldoende gevraagd naar de expertise van de terreinorganisaties. Bovendien worden dezelfde verenigingen steeds minder gesubsidieerd en is er geen garantie voor hun duurzame werking. De overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor de coördinatie van de opeenvolgende nationale actieplannen (NAP’s) ter bestrijding van alle vormen van gendergerelateerd geweld, het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (IGVM), ziet zijn budget zelf van jaar tot jaar dalen. Dit gebrek aan adequate financiering maakt deel uit van een totale begroting die onmogelijk te doorgronden is. Het gebrek aan coördinatie leidt er ook toe dat België geen bruikbare statistieken heeft en dat de enquêtes over geweld te oud zijn en gebaseerd op indicatoren die de genderdimensie onzichtbaar maken, wat leidt tot onbetrouwbare resultaten.

Terwijl België zich beraadt over het toekomstige nationale actieplan ter bestrijding van geweld tegen vrouwen, roept de Coalitie “Samen tegen geweld” de overheid en het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen op om de aanbevelingen van GREVIO te integreren in de lopende werkzaamheden. Ook vraagt zij de verschillende parlementen deze kwestie aan te pakken, in overleg met de verenigingen van het maatschappelijk middenveld. Tot slot roept de Coalitie de toekomstige federale regering op om zich bewust te worden  van de urgentie van de situatie en om de uitvoering van de GREVIO-aanbevelingen op te nemen in de regeringsverklaring.

Contactpersoon : Maria Miguel Sierra, Gsm : 0497 10 92 92